دلار زدایی، علت هراس آمریکا از بریکس

هفدهمین اجلاس سران کشورهای عضو بریکس ۱۵ و ۱۶ تیرماه در ریودوژانیرو برزیل با حضور مقامات عضو این نهاد برگزار شد و شرکت کنندگان بر لزوم ایفای نقش راهبری بریکس در تقویت روابط چندجانبه برای کشورهای جنوب جهانی و ایجاد نظم نوین در اقتصاد جهانی تاکید کردند.

به باور کارشناسان تاکید بریکس بر چندجانبه‌گرایی و حرکت در مسیر ایجاد نظم چندجانبه بر خلاف رویکرد «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا برای احیا و تحمیل هژمونی غرب به رهبر این کشور را می‌توان دلیلی بر تهدید دانستن گردهمایی این گروه غیرغربی به عنوان ائتلافی ضدغربی از سوی مقام‌های واشنگتن دانست؛ از این رو ترامپ در مورد اجلاس بریکس در شبکه اجتماعی خود نوشت: هر کشوری که با سیاست‌های ضدآمریکایی بریکس همسو شود، ۱۰ درصد تعرفه اضافی پرداخت خواهد کرد. هیچ استثنایی برای این سیاست وجود نخواهد داشت.

او ۱۷ تیرماه نیز در نشست کابینه خود در سخنانی علیه کشورهای عضو بریکس ادعا کرد: هدف بریکس ضربه زدن به ارزش دلار است و کشورهای عضو بریکس با افزایش ۱۰ درصدی تعرفه‌ها روبرو خواهند شد.

گروه بریکس در سال ۱۳۸۹ با مشارکت برزیل، روسیه، هند و چین تاسیس شد؛ یک سال بعد آفریقای جنوبی به این گروه ملحق شد. سپس جمهوری اسلامی ایران، مصر، اتیوپی و امارات از ابتدای سال ۲۰۲۴ برابر با دی‌ماه ۱۴۰۲ به این گروه پیوستند. پس از آن اعلام شد که کشور اندونزی هم با موافقت ۹ عضو قبلی از ابتدای سال ۲۰۲۵ برابر با دی‌ماه ۱۴۰۳ به گروه بریکس پیوست تا شمار اعضای این گروه به ۱۰ برسد. علاوه بر این، گروه بریکس،‌ فهرستی از کشورها را در قالب شریک معرفی کرده است.

درباره علت هراس آمریکا از تقویت بریکس با سیدروح الله لطیفی سخنگوی کمیسیون توسعه تجارت خانه صنعت، معدن و تجارت ایران به گفت و گو نشستیم که در پی می آید:

سخنگوی کمیسیون توسعه تجارت خانه صمت معتقد است: کشورهای عضو بریکس برای توسعه پایدار و گسترش منافع مشترک، ایجاد و نظم اقتصاد جهانی جدید، افزایش نفوذ در تصمیم‌گیری‌های بین‌المللی و تقویت همکاری در حوزه نوآوری و فناوری و ارتقای همگرایی جنوب به جنوب فعال هستند.

سید روح اله لطیفی با اشاره به فعالیت کشورهای عضو بریکس در یک دهه اخیر اظهار داشت: با پایان یافتن جنگ سرد شاهد آن بودیم که بلوک غرب مناسبات را بیشتر دنبال کرده و نظم جهانی نهادسازی، اقتصاد جهانی و تحولات جهانی را پیش برده به طوری که بقیه کشورهای جهان کمتر به صورت مستقل عمل کردند اما اکنون شاهد آن هستیم که کشورهای جنوب به دنبال نقش آفرینی بیشتر در نظام بین الملل هستند.

وی با یادآوری اینکه برزیل، روسیه، آفریقای جنوبی، چین و هند کشورهایی بودند که گروه بریکس را راه اندازی کردند تا نظم جدیدی را در اقتصاد جهانی و نهاد سازی جهانی شکل بدهند، توضیح داد: این گروه، برای توسعه پایدار، گسترش منافع مشترک، ایجاد و نظم اقتصاد جهانی جدید، افزایش نفوذ در تصمیم‌گیری‌های بین‌المللی و تقویت همکاری در حوزه نوآوری و فناوری و ارتقای همگرایی جنوب به جنوب راه‌اندازی شده است.

سخنگوی کمیسیون توسعه تجارت خانه صمت با بیان اینکه سهم اقتصاد جهانی بریکس و بریکس پلاس حدود هشت درصد است، گفت: این کشورها بیش از نیمی از جمعیت دنیا را در بر می گیرند که نشان دهنده این هست که ظرفیت های مهمی را در عرصه نظم جدید جهانی ایجاد کردند.

لطیفی بیان داشت: کشورهای عضو بریکس با این نگاه شکل گرفتند تا بتوانند آن استعمار که از قرن بیستم با محوریت آمریکا و کشورهای پیرامونی شکل گرفته بود را از بین ببرند و به سمتی حرکت کنند که کشورهای دیگر نیز در اقتصاد تاثیرگذار باشند.

وی از رشد فعالیت کشورهای عضو بریکس در دهه اخیر خبر داد و گفت: این کشورها در حوزه نهادسازی این موضوع را مطرح می کنند که دو عضو آنها عضو دائم شورای امنیت هستند؛ ضمن آنکه اغلب اعضا در حوزه اقتصادی هم سهم بالایی در اقتصاد جهانی دارند؛ به عنوان مثال چین اکنون در حوزه تجارت خارجی و تولید بالاتر از آمریکا است یا هند و چین در کنار یکدیگر بیش از ۲ میلیارد و ۸۰۰ میلیون نفر جمعیت دارند.

سخنگوی کمیسیون توسعه تجارت خانه صمت اضافه کرد: امروز کشورهایی از آمریکای لاتین، آفریقا و آسیا عضو بریکس هستند که این امر نشان می دهد دنیای امروز از طریق تغییراتی که توسط بازیگران جدید برای آینده طراحی می شود، می تواند ظرفیت های جدیدی را برای جهان ایجاد کند.

سخنگوی کمیسیون توسعه تجارت خانه صمت از تصمیم کشورهای عضو بریکس در حوزه های پولی، مالی و فناورانه خبر داد و گفت: این کشورها به دنبال این هستند که از یوغ استعمار و استبداد جدیدی که در یک قرن اخیر بوده است، خارج شوند و فضای جدیدی را برای جهان ایجاد کنند از این رو به دنبال بحث دلار زدایی هستند.

وی عنوان کرد: یکی از ابزارها که قدرت هژمونی آمریکا به شمار می رود، بحث دلار به عنوان ارزی است که پایه سنجش مبادلات جهانی است؛ این کشور با ابزار دلار اقتصادهای دنیا را ضعیف می کند یا اقتصادهای دنیا را در چنبره خود قرار داده و کنترل می کند و می توان گفت که دلار به ابزار اصلی برای کنترل کشورها در کنار سایر ابزارهای آمریکا تبدیل شده است.

لطیفی تاکید کرد: اگر می‌خواهیم نظم جدید اقتصاد جهانی را داشته باشیم باید دلار از مبادلات تجاری کنار گذشته شود و چون این ظرفیت در کشورهای مجموعه بریکس و بریکس پلاس وجود دارد، آمریکا حساسیت بیشتری به اعضای بریکس نشان داده زیرا احساس می کند، با این کار هژمونی او در حال فروپاشی است.

سخنگوی کمیسیون توسعه تجارت خانه صمت همچنین گفت: کشورهایی که دارای قدرت‌های هژمون و سلطه بر جهان هستند، زمانی طرفدار اقتصاد آزاد می شوند که تفاوت تکنولوژی و اقتصادی زیادی با سایر کشورها داشته باشند و اینقدر فاصله زیاد باشد که برای استثمار و برای استفاده از منابع سایر کشورها، دم از اقتصاد آزاد بزنند.

وی خاطر نشان کرد: برای نمونه زمانی انگلستان در نقطه اوج خود و امپراتوری بر جهان بود؛ آنگاه که بحث اقتصاد آزاد مطرح شد، در نظریات اقتصادی آن را دنبال کرد ولی زمانی که جایگاه اقتصادی این کشور کاهش پیدا کرد و جایگاه برتری را به خاطر جنگ‌های جهانی و بحران‌های اقتصادی جهانی از دست داد، دوباره بحث های نظام تعرفه ای را مطرح کرد.

لطیفی با بیان اینکه ترامپ از ظرفیت اقتصادی و تجاری سایر کشورها واهمه دارد، گفت: همین صحبت های ترامپ در خصوص بحث جنگ تعرفه‌ای نشان می دهد که از ظرفیت سایر کشورها واهمه دارد و نگران این است که هژمونی آمریکا از بین برود.

وی ادامه داد: اکنون بسیاری از دانشگاهیان و کارشناسان آمریکا، همین جنگ تعرفه‌ای را به عنوان آخرین پناه و سلاح ترامپ مطرح می کنند که با اتکا به دلار، می خواهد نگاه سلطه گری خود را حفظ کند حتی اگر ترامپ هم نبود، مطمئناً ابزارهای دیگر برای کنترل بریکس و تقویت هژمونی آمریکا دنبال می شد.

سخنگوی کمیسیون توسعه تجارت خانه صمت ابراز کرد: در چنین شرایطی طبیعی است کشورهای مستقل و دارای اقتصاد پویا در کنار هم قرار بگیرند و با اشتراک گذاشتن نوآوری‌ها، فناوری‌ها، تسهیل تجارت و تولید به تقویت کریدورها و بحث‌های لجستیکی و راه‌اندازی نظام‌های جدید پولی و مالی بپردازند و در تقابل با این سلطه قدیمی که مانع رشد سایر کشورها است، ایستادگی کنند.