جان تازه در ناوگان قدیمی حمل و نقل عمومی شهرها

طی دو سال اخیر اورهال اتوبوس و واگن‌های مترو تا رسیدن وسایل نقلیه نو در دستور کار کلان شهرها به ویژه تهران قرار گرفت و در شهریورماه سال ۱۴۰۱ نیز احمد وحیدی، وزیر کشور در مرحله نخست واگذاری ناوگان حمل و نقل عمومی شهری از بسته شدن قرار داد برای تأمین حمل و نقل عمومی شهری با شرکت های داخلی با هدف تقویت حمل و نقل عمومی خبر داد.

گام‌های بلند دولت برای هوشمندسازی

در راستای تقویت حمل و نقل عمومی شهرها در نیمه دی‌ماه سال گذشته ۵۶۹ دستگاه حمل و نقل عمومی به شهرداری های خراسان رضوی تحویل داده شد و در بهمن ماه همین سال نیز بهره برداری از خط ۲ متروی شیراز محقق شد.

در کنار نوسازی ناوگان حمل‌ونقل، تهیه و تکمیل سامانه های هوشمند حمل و نقل شهری با هدف افزایش بهره وری در کشور نیز پیگیری شد. هرچند که دستاوردهای شهرهای مختلف در این حوزه با یک دیگر متفاوت است، اما به صورت کلی در کشور در حوزه هوشمندسازی و بهره گیری از سامانه های هوشمند گام های موثری برداشته شد و در شهریورماه سال جاری نیز همزمان با هفته دولت تعدادی اتوبوس و ون به وزارت کشور تحویل داده شد تا سهمیه هریک از شهرداری های کشور محقق شود.

نوسازی ۸۰۰ دستگاه اتوبوس و ۱۳۰۰ ون

در گزارش ارائه شده از سوی وزارت کشور درباره اهم اقدامات و عملکرد سازمان شهرداری ها و دهیاری ها در حوزه حمل و نقل عمومی ویژه هفته دولت نیز می‌توان به نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی (حدود ۸۰۰ دستگاه اتوبوس و ۱۳۰۰دستگاه ون)، کمک به تأمین اتوبوس برقی برای کلان‌شهرهای کشور (پرداخت ۱۶۰۰ میلیارد ریال سهم سرمایه پذیر به پروژه اتوبوس برقی تهران، تدوین قراردادهای تأمین ۲۰۰۰ دستگاه اتوبوس برقی و تجهیزات شارژ آن به صورت مقدماتی، نهایی کردن مراحل عقد قرارداد ۵۰۰ دستگاه از ۲۰۰۰ دستگاه اتوبوس، اخذ مصوبه دانش بنیان، تدوین و تصویب مشخصات فنی اتوبوس، تاکسی و موتور سیکلت برقی در شورای عالی ترافیک کشور و توسعه حمل و نقل ریلی درون شهری و حومه، تکمیل و بهره برداری از ۲۸ کیلومتر و  ۱۳ ایستگاه جدید در سال ۱۴۰۱ و آغاز بهره‌برداری آزمایشی از ۶ کیلومتر خط ۲ مترو کرج، اشاره کرد.

تامین ناوگان حمل‌ونقل ریلی درون شهری

همچنین در این گزارش به تأمین ناوگان حمل و نقل ریلی درون شهری در قالب قرارداد تأمین ۶۳۰ واگن متروی تهران (اخذ تأییدیه فاینانس و آغاز عملیات اجرایی و تأمین سهم داخلی، شروع طراحی پایه واگن‌ها، ثبت سفارش قرارداد در سامانه جامع تجارت)، قرارداد تأمین ۳۱۵ واگن اصفهان شیراز -تبریز (ترخیص قطعات ۶ رام قطار و تحویل به ایریکو، حل مسئله انتقال پول و تضامین قرارداد ۳۱۵دستگاه واگن مترویی پوژن چین جهت تسریع در تحویل واگن به سه شهر تبریز، اصفهان و شیراز و آغاز مجدد عملیات حمل تجهیزات از چین به ایران اشاره شده است.

طبق این گزارش، همچنین پرداخت بالغ بر ۲.۲ میلیون یورو مطالبات طرف چینی)، انعقاد قرارداد ۵۰ دستگاه واگن مترویی با شرکت پوژن برای شهر قم، تأیید فاز طراحی و تأیید نهایی طراحی پایه و آغاز فاز طراحی تفصیلی جهت شروع تولید رام اول از محل این قرارداد از ماه آتی، ثبت سفارش الحاقیه قرارداد ۵۰ واگن در سامانه جامع تجارت و تهیه پیش نویس اولیه برای عقد قراردادهای تأمین مابقی واگن‌های طرح ۲۰۰۰ دستگاه واگن (۱۳۷۰ واگن) و امضاء قرارداد ۱۶۱ دستگاه واگن (الحاقیه ۶۳۰ واگن) از دیگر اقدامات صورت گرفته جهت تأمین ناوگان حمل و نقل ریلی درون شهری است.

این دستاوردها در دولت سیزدهم در شرایطی رقم خورده است که بررسی بودجه مصوب سال ۱۴۰۱ شهرداری‌های هفت کلان‌شهر کشور (شامل تهران، مشهد، تبریز، قم، اهواز، کرج و شیراز) نشان می‌دهد که سهم منابع ناپایدار در تأمین منابع مالی این شهرها، به طور متوسط ۷۶ درصد است که ۵۶ درصد از این منابع از طریق فروش تراکم پایه و مازاد و پروانه ساختمانی تأمین می‌شود و ناپایداری در تأمین مالی شهرداری‌ها منجر به ناپایداری در حمل‌ونقل شهرها شده بود.

بر اساس گزارش اعلامی وزارت کشور، در حقیقت خودروهای سواری در اغلب کلان‌شهرهای کشور سهم بیشتری از سفرهای روزانه شهروندان را به خود اختصاص داده و بررسی میزان اعتبارات در نظر گرفته شده در حوزه حمل‌ونقل شهری نشان‌دهنده آن بود که در اغلب کلان‌شهرها برای توسعه معابر و تملک اراضی، اعتبارات بیشتری نسبت به توسعه حمل‌ونقل عمومی در نظر گرفته بودند. روندی که در سال های پیش از ۱۴۰۱ نیز تکرار شده بود و همین عامل، حمل و نقل عمومی شهرها را رو به فرسودگی و نابودی پیش برده بود.

لوکوموتیو توسعه حمل و نقل عمومی شهرها به حرکت درآمد

از سوی دیگر بررسی میزان کمک‌های دولتی به شهرداری‌های کلان‌شهرها بیانگر آن است که این شهرداری‌ها به طور متوسط حدود ۴ درصد از منابع خود را (بدون در نظر گرفتن اعتبارات حاصل از مالیات بر ارزش افزوده)، از کمک‌های دولتی تأمین می‌کنند که در مقایسه با نمونه های مشابه در جهان، مقدار کمی محسوب می‌شود و به این ترتیب در سال های قبل از ۱۴۰۱ اهتمامی جدی برای توسعه و اورهال حمل و نقل عمومی دیده نمی شد، موضوعی که در دولت سیزدهم با پرداخت کمک ها و سهم دولت در بخش حمل و نقل موجب به حرکت در آمدن لوکوموتیو توسعه حمل و نقل عمومی شهرها شد.

حمل و نقل عمومی تهران با شروع دولت سیزدهم در حالی روزهای ناخوشی را می‌گذراند که تعداد اتوبوس‌های پایتخت نیز نسبت به چهار سال قبل از دولت رییسی، به حدود یک سوم رسیده بود و از واگن نو هم برای مترو  خبری نبود و روند نوسازی تاکسی‌ها نیز به کندی در حال پیشرفت بود؛ اما با روی کار آمدن دولت سیزدهم و پیگیری شخص رئیس جمهور در برخی پروژه‌ها همچون راه‌اندازی و تکمیل متروی پرند، شاهد اتفاقات خوبی پس از گذشت بیش از یک دهه در حمل و نقل تهران هستیم. بگونه ای که ابراهیم رئیسی رییس جمهوری در آیین افتتاح ایستگاه و بهره‌برداری از ۱۱ کیلومتر مسیر ریلی از قطعات میانی خطوط ۶ و ۷ متروی تهران،  تسهیل حمل و نقل و ساماندهی تردد مسافران در کلانشهر تهران را دغدغه‌ای همیشگی و بسیار مهم دانسته و گفته بودند: دولت وظیفه خود می‌داند که بی‌منت شهرداری تهران را در خدمت‌رسانی قوی و باکیفیت به مردم یاری دهد.

کمک های دولت تنها در حوزه مترو نبود؛ بلکه در حوزه اتوبوسرانی نیز گره های زیادی باز شد؛ بگونه‌ای که تخصیص و پرداخت مبلغ ۱۶۰ میلیارد تومان از محل تبصره ۱۹ قانون بودجه سال ۱۴۰۰ به منظور نوسازی و راه اندازی خط اتوبوس برقی در مسیر میدان جمهوری اسلامی – میدان بهارستان از طریق مشارکت با بخش خصوصی از جمله اقدامات دولت در عرصه حمل و نقل عمومی اتوبوسرانی از ابتدای شروع به کار دولت سیزدهم است.

همچنین تضمین بازپرداخت ۵۰ درصدی از تعهدات ناشی از انتشار و فروش اوراق مشارکت سال ۱۴۰۰ در ارتباط با بند ” ه “تبصره ۵ قانون بودجه کل کشور، موضوع انتشار اوراق مشارکت برای اجرای طرح های بهبود حمل و نقل شهری با تضمین ۵۰درصدی سهم دولت و ۵۰درصد سهم شهرداری ها و همچنین انعقاد قرارداد خرید ۲۵۰۰ دستگاه اتوبوس فی مابین وزارت کشور و شرکت ایران خودرو دیزل به منظور نوسازی ناوگان اتوبوسرانی، از دیگر اقدامات مهم دولت سیزدهم است.

انعقاد تفاهم نامه خرید ۴۰۰۰ دستگاه اتوبوس (سالیانه ۲۰۰۰ دستگاه) از سوی وزارت کشور، ظرفیت سازی وزارت کشور برای تعهدات دولت به منظور خرید ۲۰۰۰ دستگاه اتوبوس از خودروسازان داخلی با هدف نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی که تا کنون ۱۷۴ دستگاه از آن به این شرح، تحویل این شرکت شده است، از جمله اقدامات دولت سیزدهم و حمایت‌های این دولت از حمل و نقل عمومی است.

همچنین تحویل ۱۴۲ دستگاه اتوبوس در سال ۱۴۰۱ از محل تعهدات دولت و قرارداد ایران خودرو دیزل، تحویل ۳۲ دستگاه اتوبوس در سال ۱۴۰۱ از محل تعهدات دولت و قرارداد عقاب افشان، کمک های مالی دولت در سال های ۱۴۰۰ به میزان ۴۵ میلیارد تومان و سال ۱۴۰۱ به میزان ۵۸.۲ میلیارد تومان و جمعا بیش از ۱۰۳ میلیارد تومان در قالب یارانه بلیت سهم دولت، خدمت رسانی در راهپیمایی اربعین حسینی و تعویض مخازن فرسوده سوخت CNG اتوبوس های ناوگان از جمله اقدامات دولت سیزدهم در دو سال اخیر است.

نسخه خودروهای تکراری سمند و پژوی ۴۰۵ پیچیده شد

مدیران دولت سیزدهم بعد از سالها نسخه خودروهای تکراری سمند و پژوی ۴۰۵ را پیچیده و با توقف تولید این دو خودرو، سمند سورن پلاس که خودرویی مناسب‌تر از سمند و پژوی ۴۰۵ است را به عنوان تاکسی جایگزین، انتخاب کردند، اما نقطه عطف همکاری های دولت و شهرداری تهران ورود «ون های» نسل جدید به ناوگان بود، بگونه‌ای که جلال بهرامی معاون حمل و نقل شهرداری تهران در تشریح این اقدام ضمن اشاره به نوسازی ناوگان ون تاکسیرانی بیان می‌کند: از ۷۸ هزار دستگاه تاکسی در پایتخت، بالغ بر ۶۰۰۰ دستگاه خودروی ون وجود دارد که بیش از ۱۰ سال عمر کرده‌اند. در حال حاضر تعداد ون‌های فعال پایتخت برابر با ۲۵۰۰ دستگاه است و بیش از نیمی از «ناوگان ون» شهر تهران متوقف شده است.

وی با بیان اینکه طی ۱۰ سال گذشته هیچ اتفاقی در حوزه نوسازی ون نیفتاده بود، می‌افزاید: ۲ فرآیند نوسازی ناوگان ون تاکسیرانی به صورت همزمان پیگیری شد. یکی از فرآیندها، نوسازی ون از طریق مشارکت با وزارت کشور بود. همکاری و تعامل بسیار خوب مسئولان امر در سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور موجب شد تا خرید صدها دستگاه ون محقق شود که بخشی از منابع مالی این «ون های تاکسیرانی» توسط شهرداری (معادل ۳۰ درصد) و بخشی دیگر توسط وزارت کشور تأمین شده است و طبق ابلاغیه، تحویل این ون‌ها منوط به اسقاط ون‌های فرسوده خواهد بود و مقرر است طی برنامه زمان‌بندی مشخص نسبت به تحویل ون به شهر تهران اقدام شود. همچنین شهرداری تهران برای رونق نوسازی تاکسی ها، اقدام به ارائه تسهیلات ۱۵۰ میلیون تومانی به رانندگان تاکسی کرده تا آنها بتوانند نسبت به نوسازی تاکسی های خود اقدام کنند.

مرتضی ضامنی، مدیرعامل اتحادیه تاکسیرانی شهری کشور نیز در تشریح دستاوردهای دولت سیزدهم در بخش حمل و نقل و اقدامات حمل و نقلی هفته دولت در گفت و گو با ایسنا، می‌گوید: با راهبری وزیر کشور و رییس سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور موضوع واگذاری ناوگان حمل و نقل عمومی در هفته دولت به شهرداری ها محقق شد و سهمیه اتوبوس های شهرداری های کشور در این ایام واگذار خواهد شد.

وی افزود: سهمیه ون به شهرداری ها نیز در همین ایام انجام می شود و در بخش تاکسیرانی نیز خوشبختانه هدف گذاری که برای سال جاری انجام شده بود حدود ۱۰ هزار دستگاه خودرو بود که تاکنون ۶ هزار دستگاه تحقق پیدا کرده است و در هفته دولت امسال ۶هزارمین دستگاه تاکسی در سال جاری تحویل متقاضیان خواهد شد.

وی تاکید کرد: به این ترتیب می توان گفت امسال؛ سالی بوده که دولت توجه ویژه ای به ناوگان حمل و نقل عمومی داشته و امیدواریم در ادامه نیز بتوانیم این روند را به پیش ببریم و خدمات مناسبی به شهروندان اراده کنیم.