علم کشی میراث مقدس ایرانیان/ علامت های عَلم

با این حال آنچه امروز با عنوان نمادهای مذهبی برگزار می‌شود هویتی از دست رفته را دارا است.

علم پنجه سقاخانه و کتل از جمله نمادهایی در عاشورا می‌باشند، هر سال علم‌های عاشورا گسترده‌تر و پر تمطراق‌تر می شوند هرچند این علم‌ها نشانگر عزای محرم و حسین است ولی از دیدگاه اکثر جامعه شناسان یک میراث‌فرهنگی به شمار می‌رود.

در زیر به چند نمونه از این علامت ها ذکر می شود,:

زنگوله
این شی اصولاً نمادی از زنگ حیدری است و در زمانی که علم حرکت داده می‌شود صدای آن نمادی از حیدر حیدر است همچنین می‌تواند صدای آن را به عنوان خبررسانی از واقعه‌ای دانست که در شرف وقوع است.

آهو

آهو یا مارال این حیوان زیبا به جهت زیبایی قابل تحسینش و همچنین آرام و بی‌آزار بودنش نمادی از مظلومیت و پاکی و معصومیت شهدای کربلا می‌باشد و ظلم و ستمی که به ناحق یزیدیان و کوفیان بر آنها روا داشتند.

کبوتر

کبوتر نشانه از مظلومیت پاکی و خبررسانی شهادت حضرت امام حسین است در روایات چنین آمده که کبوتران با آغشته کردن پرهای خود به خون شهدای کربلا خبر این واقعه را به مدینه رساندند همچنین از نظر نمادین کبوتر به عنوان زائران اهل بیت شناخته می‌شوند.

مرغ رخ پرنده‌ای است که با تمثیل انسانی که شاید از (براق اسب حضرت محمد در شب معراج)تعبیه شده است گویی شهدای واقعه عظیم کربلا توسط این مرغ به آسمان‌ها صعود کرده و در فردوس خدای مهربان وارد شدند.

اسب

برخی از علم‌ها از نقش اسب نمادی از ذوالجناح اسب امام حسین (ع) و ادوات جنگی چون تبر و سپر و غیره نیز استفاده می‌شود که همه نمادی از واقعه عاشورا و تاسوعای حسینی است.

شتر

شترها که مسئول حمل امام و خانواده و یارانش بودند در واقع همان شترهایی بودند که بعد از غروب غم انگیز عاشورا زنان و کودکان ستم دیده را به طرف شام حمایت کردند و به همین مناسبت شتر سمبلی از مظلومیت و ستم دیدگی اهل بیت می‌باشد.

مجسمه شیر

پیکر فلزی شیر سمبل قهرمانی و شجاعت و توانایی بی‌نظیر امام حسین و اصحاب با وفای ایشان را بیان می‌کند که شجاعانه ،به مانند شیرهای قوی به پیکار با دشمنان رفتند همچنین در داستان‌ها اینطور آمده است حیواناتی مانند شیر برای یاری امام حسین آمدند اما کمک آنها را قبول نکرده و بعد از شهادت امام این حیوانات در غم و اندوه از دست دادن این بزرگوار مویه سر دادند.

تیغه‌ها نماد حق طلبی شیعه است که هیچ وقت پوشیده و پنهان نمی‌ماند تعداد تیغه‌ها ۵ تن و ۱۲ امام و ۱۴ معصوم است تیغه وسط نیز الله است که تعادل را حفظ می‌کند با وجود پیشنهاداتی از سوی اهل هنر اما هیچگاه بیشتر از ۱۵ دقیقه استفاده نمی‌شود.

شیرزاد بسطامی
دکترای تاریخ و ایران‌شناسی