زنان برای ورزش کجا بروند

زنان به علل مختلف در ایران نسبت مردان تحرک بدنی کمتری دارند. بنا بر اعلان فدراسیون ورزش های همگانی در تابستان سال ۱۴۰۱، حدود ۶۴ درصد زنان ایران کم تحرکند و حداقل فعالیت بدنی لازم یعنی ۱۵۰ دقیقه فعالیت بدنی شدید یا ۳۰۰ دقیقه فعالیت ورزشی متوسط را در هفته ندارند.

این وضعیت با توجه به آمار پایین اشتغال زنان نگران کننده‌تر است. بر اساس اعلام بانک جهانی در سال ۲۰۲۳، فقط حدود ۱۴/۴ درصد زنان ایران شاغل بوده‌اند و از مجموع کل زنان غیرشاغل در ایران حدود ۸۰ درصد خانه‌دار محسوب می‌شوند. زنان خانه‌دار به علت ارتباطات کمتر ممکن است در معرض افسردگی و مشکلات روانی بیشتری نسبت به زنان شاغل باشند بنابر این ورزش نکردن آنان به جز عوارض جسمانی می‌تواند عوارض روانی بیشتری نیز به دنبال داشته باشد.

«ملیحه کیانفر» رئیس اداره سلامت سالمندان وزارت بهداشت در این باره گفته است: ۵۷.۷ درصد زنان ایرانی فعالیت فیزیکی کم دارند، یعنی فعالیت بدنی آنها به صورت هفتگی کمتر از ۱۵۰ دقیقه است؛ ۷۲ درصد زنان چاق هستند یا اضافه وزن دارند و فقط ۲۸ درصد زنان ایران وزن مناسب دارند.

زنان محور سلامت خانواده هستند و مسئولیت‌های متعددی را در خانه به دوش می‌کشند. از نظافت و شست و شو و آشپزی و پخت و پز و مدیریت منزل گرفته تا رسیدگی به درس و مشق، آموزش و تربیت فرزندان و پرستاری و مراقبت از خانواده و در بسیاری موارد مدیریت پر استرس مالی خانواده نیز به عهده زنان خانواده است.

زنان خانه‌دار حق دارند، با ورزش و تحرک فیزیکی کافی بدنی سالم داشته باشند تا هم خودشان زندگی بهتری داشته باشند و بتوانند به مسئولیت‌های خود در خانه بهتر عمل کنند، زنان خانه‌دار اگر بدن سالمی نداشته باشند چگونه می‌توانند فرزندان و خانواده‌های سالمی را روانه جامعه کنند تا چرخ‌های اقتصاد، صنعت، آموزش و امنیت کشور را بچرخانند؟

سلامت زنان با افزایش سن دچار آسیب‌های بیشتری می‌شود، شروع دوران یائسگی، از دست دادن همسر و ازدواج فرزندان که به ایجاد پدیده آشیانه‌های خالی و زنان تنها منجر می‌شود، خطر بزرگتری را در آینده رقم خواهد زد. بنابراین اگر از هم اکنون برای سلامت زنان امروز و فردا اقدام نشود، فردای سختی در انتظار جامعه ایران است؛ به خصوص آنکه بخش بزرگی از زنان خانه‌دار، بیمه مناسبی ندارند و از حمایت‌های مالی در شرایط بیماری و بحران برخوردار نیستند و البته افزایش جمعیت سالمند ایران می‌تواند مقیاس این خطر را بزرگتر کند.

بنابر آمارهای موجود، ۵۷.۷ درصد زنان ایرانی فعالیت فیزیکی کمی دارند؛ یعنی فعالیت بدنی آنها به صورت هفتگی کمتر از ۱۵۰ دقیقه است، ۷۲ درصد زنان چاق هستند یا اضافه وزن دارند و فقط ۲۸ درصد زنان ایران وزن مناسب دارند

آمارهای رسمی نشان می‌دهد هم اکنون حدود ۲۰ درصد جمعیت ایران سالمندند و این آمار تا سال ۱۴۳۰ به حدود ۳۰ درصد می‌رسد.

در این میان، چاره کار توجه به ورزش همگانی و خصوصا تحرک زنان از سنین کودکی است. اما سرانه پایین فضاهای ورزشی در ایران که البته عمدتا در اختیار مردان قرار دارد خود مشکل دیگری است. به همین علت حتی زنانی که علاقه و توان ورزش کردن دارند برای پیدا کردن محل مناسبی برای ورزش دچار مشکل می‌شوند. باشگاه‌های ورزشی مختص زنان همه جا در دسترس نیست و مراکز خصوصی نیز آن قدر گران هستند که قشر متوسط به پایین توان رفتن ندارند.

سرانه ورزشی در ایران به طور کلی پایین و حدود ۷۸ صدم متر مربع است. این میزان حتی در تهران پایتخت نیز کمتر از استاندارد ۲.۵متر به ازای هر نفر است و به گفته حسین اوجاقی، مدیرعامل سازمان ورزش شهرداری تهران حداکثر به یک مترمربع به ازای هر نفر می‌رسد و البته سرانه فضاهای ورزشی بسته در تهران حدود ۵۷ صدم مترمربع است. بنابراین سرانه فضاهای ورزشی برای زنان که عمدا فضاهای بسته هستند به مراتب کمتر از مردان است.

در چنین شرایطی، شهرداری تهران با ایجاد مراکز ورزشی الزهرا در سوله‌های بحران برای بانوان، از سال‌های گذشته تلاش کرد تا فقر شدید اماکن ورزشی را برای بانوان در تهران کم کند. هدف از این اقدام به گفته مسئولان شهرداری، افزایش فضای ورزشی برای بانوان در محلات و مناطق تهران با هزینه‌های اندک بود تا همه زنان به راحتی بتوانند با هزینه مناسب از این اماکن استفاده کنند.

مدیرعامل سازمان ورزش شهرداری تهران پیش از این گفته بود: استفاده از سوله‌های مدیریت بحران برای افزایش سرانه ورزشی بانوان تصمیم مهمی در شهرداری تهران بود. قرار شد طبقات پایین سوله‌های بحران به ورزش بانوان اختصاص یابد و با این کار تعداد سوله‌های مورد استفاده برای ورزش بانوان به حدود ۹۰ مورد می‌رسد.

یکی از مزایای مهم این مراکز ورزشی، هزینه مناسب آن برای بانوان بود. هزینه ثبت نام این مراکز تا سال گذشته، ماهانه عددی بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان بود اما با پیشنهاد شهرداری و تصویب شورای شهر هزینه ثبت نام در این مراکز ورزشی برای بانوان بعضا حدود ۹۰ درصد رشد یافته است. به عنوان مثال هزینه ثبت نام ماهانه کلاس‌های آمادگی جسمانی، ایروبیک، پیلاتس یا تی آر ایکس مراکز سطح یک الزهرا وابسته به سازمان مدیریت بحران شهرداری تهران از ۳۳۹ هزار تومان به ۶۵۰ هزار تومان افزایش یافته یا هزینه کلاس‌های بدنسازی ماهانه به ۸۸۰ هزار تومان و اسکیت به یک میلیون تومان در ماه رسیده است که برای اقشار متوسط و پایین جامعه بالا است و موجب ریزش و کاهش مراجعات زنان به این مراکز ورزشی می‌شود.

اوایل پارسال نیز افزایش تعرفه‌های اماکن ورزشی شهرداری تهران انتقاداتی را به دنبال داشت. به عنوان مثال میانه اردیبهشت‌ پارسال «تسنیم» گزارش داد: با گذشت بیش از یک‌ ماه از سال ۱۴۰۳، بررسی‌های میدانی خبرنگار تسنیم حکایت از آن دارد که تعرفه اماکن ورزشی شهرداری تهران در برخی از مناطق تهران بیش از ۱۰۰ درصد افزایش پیدا کرده است و مسئولان شهرداری تهران در بخش ورزش پاسخگویی مناسبی را نسبت به این ارقام ندارند.

با توجه به اینکه ورزش زنان در فضاهای باز هم مشکلات خاص خود را دارد، این مصوبه شورای شهر تهران نه تنها به ترویج فرهنگ ورزش و سلامت زنان کمکی نمی‌کند بلکه ممکن است مشکلات دیگری را نیز به وجود آورد که با سیاست‌های حاکم بر شهرداری تهران مغایرت دارد و از آنجا که شهرداری و شورای شهر تهران الگویی برای سایر شهرهای کشور است، این مساله ممکن است در کل کشور تعمیم یافته و پیامدهای ناگواری به همراه داشته باشد.

تعرفه مراکز ورزشی بانوان الزهرا وابسته به شهرداری تهران در سال ۱۴۰۴ بعضا حدود ۹۰ درصد افزایش یافته است. این افزایش قیمت می‌تواند به کاهش برخورداری زنان از اماکن ورزشی و کاهش تحرک فیزیکی آنان منجر شود

«سوده نجفی» عضو هیات رئیسه شورای اسلامی شهر تهران در این زمینه پاسخگوی پرسش‌های پژوهشگر ایرنا شد و اظهار داشت: ورزش یکی از عوامل مهم در سلامت است که می‌تواند موجب سلامت جسمی و روحی شهروندان شود. به همین منظور اهمیت ورزش در زندگی روزمره کاملا محسوس است و باید به آن توجه شود. شهرداری تهران به همین منظور و در راستای استفاده مطلوب شهروندان از خدمات ورزشی با توجه جمعیت شهر تهران از دهه‌های گذشته اقدام به ساخت و تجهیز مکان‌های ورزشی در سطح مناطق ۲۲ گانه شهر تهران کرده است که بنابر آمار ارائه شده بالغ بر ۸۰۰ مکان ورزشی وابسته به شهرداری تهران در رشته‌های مختلف در سطح شهر به شهروندان خدمت رسانی می‌کنند.

رئیس کمیته سلامت شورای اسلامی شهر تهران افزود: توزیع عادلانه تجهیزات و مکان‌های ورزشی و همچنین ارزان بودن آن همواره مورد تاکید مدیریت شهری به ویژه شورای اسلامی شهر بوده و است به همین منظور شورای اسلامی شهر در تعیین بهای خدمات مراکز ورزشی وابسته به شهرداری تلاش کرده بهای مورد نظر را نسبت به مراکز دولتی و خصوصی کاهش دهد تا امکان بهره‌مندی همه شهروندان فراهم شود. بر اساس سطح بندی صورت گرفته مجموعه های ورزشی به سه سطح درجه یک شامل مجموعه‌های فرامنطقه‌ای، درجه دو مجموعه‌های سطح منطقه‌ای و درجه سه مجموعه های سطح محله‌ای تقسیم می‌شوند که سطح بندی مجموعه‌ها در تعیین بهای خدمات تاثیرگذار است.