بازنشستگی در کشورهای پیشرفته: پایان کار یا آغاز یک فصل جدید!

بازنشستگی همواره با مفهوم استراحت، تفریح و گذراندن زمان در کنار خانواده گره خورده است. اما در برخی کشورها، این مفهوم به شکل دیگری مطرح می‌شود.

بازنشستگی به‌عنوان یک مرحله جدید از زندگی که می‌تواند فرصتی برای ادامه فعالیت‌های حرفه‌ای، یادگیری مهارت‌های جدید و حتی تبدیل به کارآفرین یا داوطلب شود.

فرهنگ کار و بازنشستگی در کشورهای مختلف باعث شده است که بعضی از افراد، علی‌رغم سن بالا، همچنان فعال و پرانرژی باشند. در این گزارش، به بررسی فرهنگ بازنشستگی در برخی از کشورهای پیشرفته جهان پرداخته و عوامل مؤثر در آن را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

در ژاپن، بازنشستگی به‌معنای کنار گذاشتن فعالیت‌ها نیست. بلکه بسیاری از افراد، حتی در ۷۰ یا ۸۰ سالگی، همچنان در بازار کار حضور دارند، اما نه برای تأمین مالی، بلکه برای حفظ سلامت ذهنی و جسمی. مشاغل کم‌فشارتر یا نیمه‌وقت مانند تدریس، مشاوره و کارهای داوطلبانه در جامعه، به‌عنوان گزینه‌هایی برای بازنشستگان وجود دارد.

این فرهنگ کار در ژاپن ریشه در مفهوم “ایکیگای” دارد. ایکیگای به معنای یافتن هدفی است که انسان را در زندگی شاد و موفق کند و باعث می‌شود تا افراد همیشه احساس کنند که در حال اثرگذاری هستند. در این کشور، پیری به‌معنای کنار گذاشتن زندگی نیست بلکه فرصتی برای کشف راه‌های جدید برای رضایت از زندگی است.

در نیوزیلند، برخلاف بسیاری از کشورهای دیگر، هیچ اجباری برای بازنشستگی در سن خاصی وجود ندارد. بازنشستگان می‌توانند انتخاب کنند که تا هر سنی که بخواهند در کارهای خود باقی بمانند یا به‌طور کامل از کار کناره‌گیری کنند. بسیاری از بازنشستگان نیوزیلندی مشاغل آزاد و کارآفرینی را انتخاب می‌کنند.

باغبانی، نویسندگی، مدیریت کافه‌های کوچک و سفرهای طولانی، از جمله فعالیت‌های رایج بازنشستگان نیوزیلندی است. این افراد باور دارند که بازنشستگی فرصتی برای بازتعریف خود و تجربه زندگی از زاویه‌ای جدید است. از آنجا که در نیوزیلند برنامه‌های حمایتی دولت برای بازنشستگان وجود ندارد، بیشتر آن‌ها به‌خاطر علاقمندی به فعالیت‌های مختلف این مسیر را انتخاب می‌کنند.

در نروژ، فرهنگ بازنشستگی به‌گونه‌ای است که بازنشستگان را به فعالیت‌های اجتماعی و ورزشی تشویق می‌کند. افراد پس از بازنشستگی، به‌ویژه از سنین بالا، به فعالیت‌هایی مانند کوهنوردی، دوچرخه‌سواری، شرکت در کلاس‌های هنری و آموزشی روی می‌آورند. این فرهنگ نشان‌دهنده تأکید بر حفظ سلامت جسمی و ذهنی است.

در نروژ، سیستم‌های حمایتی و سیاست‌های دولت به‌گونه‌ای است که بازنشستگان می‌توانند بدون نگرانی از مسائل مالی، به زندگی اجتماعی و فرهنگی خود ادامه دهند. بسیاری از افراد در این کشور همچنان در تدریس، مشاوره یا کارهای داوطلبانه مشغول به فعالیت هستند.

در آمریکا، بازنشستگی می‌تواند نقطه‌عطفی برای شروع فعالیت‌های جدید و پیگیری علایق شخصی باشد. بسیاری از افراد در این کشور پس از بازنشستگی مشاغل جدید یا پروژه‌های شخصی را آغاز می‌کنند. برخی از آن‌ها نویسنده می‌شوند، برخی نقاشی یاد می‌گیرند، و برخی دیگر استارتاپ‌های کوچک خود را راه‌اندازی می‌کنند.

در بسیاری از دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی در ایالات متحده، دوره‌های ویژه‌ای برای بازنشستگان برگزار می‌شود تا آن‌ها بتوانند مهارت‌های جدیدی یاد بگیرند و در دنیای مدرن به‌طور فعال باقی بمانند. در حقیقت، بازنشستگی در آمریکا به‌عنوان فرصتی برای شروع دوباره تلقی می‌شود.

بر اساس گزارش سال ۲۰۲۱ شاخص جهانی بازنشستگی که توسط مؤسسه «سی‌اف‌ای» (CFA) و «مرسر» (Mercer) منتشر شده است، ایسلند، هلند و دانمارک بهترین نظام‌های بازنشستگی را در جهان دارند. این کشورها علاوه بر ارائه حمایت‌های مالی مناسب برای بازنشستگان، محیط‌های حمایتی برای ادامه فعالیت‌های اجتماعی و حرفه‌ای آن‌ها فراهم کرده‌اند. کشورهای این دسته به بازنشستگان این امکان را می‌دهند که به راحتی در دوران بازنشستگی، فعال باقی بمانند و زندگی پویا و متنوعی داشته باشند.

ایسلند، هلند و دانمارک بهترین نظام‌های بازنشستگی را در جهان دارند و کشورهایی مانند تایلند و آرژانتین به‌عنوان دارنده‌های ضعیف‌ترین سیستم‌های بازنشستگی معرفی شده‌اند.

این شاخص با ارزیابی بیش از ۵۰ معیار، از جمله میزان مزایای بازنشستگی، پایداری سیستم و کیفیت اجرای قوانین، ۴۷ نظام بازنشستگی را که ۶۴ درصد از جمعیت جهان را پوشش می‌دهند، مقایسه کرده است. ​

در مقابل، کشورهایی مانند تایلند و آرژانتین در انتهای این رتبه‌بندی قرار گرفته‌اند و به‌عنوان دارنده‌های ضعیف‌ترین سیستم‌های بازنشستگی معرفی شده‌اند.

این گزارش نشان می‌دهد که سیستم‌های بازنشستگی در سراسر جهان به دلیل عواملی مانند تورم مداوم، افزایش نرخ‌های بهره و نبود اطمینان ژئوپلیتیکی تحت فشار هستند.

در مجموع، این ارزیابی‌ها نشان‌دهنده اهمیت طراحی و اجرای سیستم‌های بازنشستگی پایدار و کارآمد در مواجهه با چالش‌های اقتصادی و جمعیتی است.​

چگونه می‌توانیم از این فرهنگ‌ها الهام بگیریم؟

-ایجاد هدف در زندگی: همانند ژاپنی‌ها، هدفی برای زندگی خود تعیین کنید تا همیشه احساس کنید که در حال اثرگذاری هستید.

-یادگیری مستمر: مانند بازنشستگان نیوزیلندی، بازنشستگی را فرصتی برای کشف علایق و یادگیری مهارت‌های جدید بدانید.

-فعالیت بدنی و اجتماعی: همانند نروژی‌ها، اهمیت به سلامت جسمی و روحی را در اولویت قرار دهید و در فعالیت‌های اجتماعی و ورزشی شرکت کنید.

-شروع دوباره: همانند آمریکایی‌ها، به دنبال علایق و رویاهای خود بروید و از بازنشستگی به‌عنوان فرصتی برای یک شروع دوباره استفاده کنید.

در نهایت فراموش نکنید، بازنشستگی دیگر به معنای توقف زندگی و کنار گذاشتن فعالیت‌ها نیست. در کشورهای پیشرفته، این مرحله از زندگی به‌عنوان فرصتی برای شروع دوباره، یادگیری، کارآفرینی و زندگی پرانرژی دیده می‌شود. در نتیجه، بازنشستگان می‌توانند به یک بخش فعال و تأثیرگذار از جامعه تبدیل شوند. توجه به فرهنگ‌های بازنشستگی در این کشورها می‌تواند برای ما الهام‌بخش باشد تا در دوران بازنشستگی خود نیز همچنان فعال، پویا و با هدف زندگی کنیم.