تدوین دستورالعمل کاربردی مقابله با فرونشست زمین

به گزارش قاب خبر: امیر اکبری گرکانی عضو هیات علمی گروه پژوهشی سازه‌های صنعت برق پژوهشگاه نیرو، گفت: کشور ایران به دلیل استحصال بالا از آبخوان‌های عمیق زیرزمینی، به‌شدت در معرض خطر فرونشست زمین قرار گرفته و این پدیده بسیار مخرب همه استان‌های کشور به‌غیراز گیلان را به‌شدت درگیر کرده است.

وی ادامه داد: بنابراین شریان‌های حیاتی و زیرساخت‌های کشور در معرض خطر ناپایداری و آسیب جدی قرار دارند که از آن جمله می‌توان به خطوط و تجهیزات انتقال و فوق توزیع برق اشاره کرد.

اکبری گرکانی خاطرنشان کرد: در سال ۹۷ محققان پژوهشگاه نیرو با رویکرد عملی به بررسی این مشکل حاد پرداختند که با ارائه دستاوردهای مثبت، پروژه بزرگ‌تری به کارفرمایی شرکت توانیر با همکاری محققان دانشگاه صنعتی شریف و پژوهشگاه نیرو انجام شد.

عضو هیات علمی پژوهشگاه نیرو با اشاره به بررسی روش‌های شناسایی و تحلیل خطر فرونشست زمین بر روی دکل‌های انتقال و تجهیزات پست‌ها در این پروژه گفت: در این پروژه کل خطوط انتقال و پست‌های کشور از حیث خطرپذیری نسبت به فرونشست زمین، پهنه‌بندی شد و نقشه کشوری تهیه و شرکت‌های برق منطقه‌ای اولویت‌دار مشخص شدند.

مدیر پروژه جلوگیری از خسارت ناشی از فرونشست زمین در سازه‌های خطوط و پست‌های انتقال و فوق توزیع گفت: در این پروژه، روش تحلیل‌های سازه‌ای، مقاوم‌سازی سازه‌ای و بهسازی زمین ارائه شد و دو خط انتقال و یک پست به‌صورت پایلوت عملی موردمطالعه قرار گرفت و از همه مهم‌تر اینکه برای نخستین‌بار در ایران، نخستین دستورالعمل کاربردی شناسایی، تحلیل، مقاوم‌سازی و بهسازی خطوط و تجهیزات انتقال که قابل‌تعمیم به سایر زیرساخت‌ها است، تهیه و ارائه شد.

وی در خصوص ویژگی منحصربه‌فرد این دستورالعمل افزود: انجام چنین پروژه‌ای برای صنعت برق کشور بسیار حیاتی و ضروری بود. چرا که هیچ دستورالعمل و روشی برای شناسایی، تحلیل، مقاوم‌سازی و بهسازی برای سازه‌ها در اثر فرونشست زمین، نه‌تنها در ایران که حتی در دنیا وجود ندارد. تنها برخی کشورها به‌صورت کلی به موضوع پرداخته‌اند.

این پژوهشگر صنعت برق خاطرنشان کرد: البته باید توجه کرد که در اغلب کشورهای دنیا به دلیل مدیریت صحیح منابع آب، یا پدیده فرونشست زمین رخ نداده و یا اگر قبلاً وجود داشته اکنون کنترل شده است.

اکبری گرکانی ادامه داد: روش‌های شناسایی و تحلیل ارائه شده در این پروژه باتوجه‌به داده‌های ژئوتکنیکی، ژئولوژیکی، هیدروژئولوژیکی، جغرافیایی، سنجش‌ازدور و سازه‌ای تدوین شده‌اند و ازاین‌حیث، بسیار جامع و کامل هستند.

محقق گروه پژوهشی سازه‌های صنعت برق پژوهشگاه نیرو ادامه داد: در مطالعات قبلی عمدتاً فقط یک یا حداکثر دودسته داده مدنظر قرار گرفته است و نقش خود سازه لحاظ نشده است که در این پروژه مطالعات اجرایی پایلوت انجام شده و خروجی‌های پروژه در کل کشور پهنه‌بندی شد.

وی افزود: از این لحاظ می‌توان گفت که این پروژه منحصربه‌فرد بوده و قابل‌تعمیم به سایر زیرساخت‌ها، شریان‌های حیاتی و صنایع دیگر در کشور است.

اکبری گرکانی در خصوص مهم‌ترین مزیت این پروژه برای صنعت برق خاطرنشان کرد: الان می‌دانیم چه خطوط و پست‌هایی از کشور وضعیت بحرانی دارند کدام‌ها در اولویت بعدی قرار دارند و کدام‌ها مشکلات کمتری دارند.

چک‌لیست‌های جامع شناسایی خطر تهیه شده که می‌تواند به‌صورت موردی در دکل‌ها، پست‌ها و یا به‌صورت کلی در خطوط مورداستفاده قرار گیرد.

این پژوهشگر صنعت برق گفت: همچنین روش‌های پایش، مقاوم‌سازی و بهسازی ارائه شده و مجموع این عوامل اگر موردتوجه و استفاده قرار گیرد، خطوط و تجهیزات انتقال و فوق توزیع صنعت برق را می‌تواند در برابر خطر فرونشست زمین حفظ کند و پایداری و بهره‌برداری از آنها را تضمین کند.

وی افزود: همچنین مطابق موارد گفته شده دستاورد بزرگ پروژه در صنعت برق؛ دستورالعمل کاربردی، نقشه‌های پهنه‌بندی، چک‌لیست‌های شناسایی و روش‌های تحلیل است.

عضو هیات علمی گروه پژوهشی سازه‌های صنعت برق پژوهشگاه نیرو، به در دست اجرا بودن لایحه قانونی تأسیس کارگروه ملی مقابله با فرونشست زمین اشاره کرد و گفت: با همکاری تعدادی از متخصصان کشور و با حمایت شورای شهر تهران و همت شورای‌عالی استان‌های کشور، یک لایحه قانونی برای تأسیس کارگروه ملی مقابله با فرونشست زمین تهیه کرده‌ایم که در حال حاضر توسط کمیسیون‌های مربوط در مجلس شورای اسلامی وصول شده و در دست بررسی و اقدام است.

اکبری گرکانی ادامه داد: قسمت عمده‌ای از ایجاد این کارگروه ملی اگر صورت پذیرد، مرهون ارائه خروجی‌های این پروژه در جلسه تدوین لایحه مربوط و توجیه مدیران بالادستی کشور بوده است.