با هزینه‌ای که شهرداری‌ها برای حفاری مطالبه می‌کنند پروژه فیبر نوری غیر اقتصادی است

شرکتی عظیم با چند ده هزار پرسنل که گرچه پس از واگذاری به بخش غیر دولتی مشکلات متعددی دارد؛ اما همچنان نمی‌توان آن را نادیده گرفت. مخابرات از یک‌سو با افزایش هزینه‌ها دست به گریبان است و از سوی دیگر همواره به دنبال تغییر تعرفه‌های تلفن ثابت و اینترنت بوده و در نهایت توفیق چندانی در هیچ‌کدام نداشته و امروز به فکر جایگیزی فیبر نوری به جای سیم مسی و تعریف سرویس‌های جدید است تا شاید بتواند از چاله‌ای که در آن افتاده رها شود.

درباره این موضوعات و البته مسائل دیگر با محمد جعفرپور، مدیرعامل شرکت مخابرات ایران گفت‌وگو کرده‌ایم. جعفرپور از آبان سال گذشته مدیرعامل مخابرات شد. او پیش از این مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت بود.

بحث را از فیبر نوری که فکر می‌کنم مهم‌ترین مساله امروز شرکت مخابرات ایران و کل صنعت ICT است، شروع کنیم. برنامه‌ای تهاجمی داشتید که سال گذشته از آن رونمایی شد. این برنامه در تهران به نام «هزارتار» بود و در کشور نیز قرار بود به شکل روزانه ادامه پیدا کند. این برنامه به چه شکل پیش رفت و چقدر به اهداف خود رسید؟

در بحث توسعه، دو برنامه اساسی در شرکت مخابرات ایران وجود دارد که یکی از آنها موضوع توسعه فیبر نوری منازل و کسب‌وکارها است. تا پاییز ۱۴۰۳ کل اتصال کشور حدود ۴۳۰ هزار اتصال بود. این پروژه از سال ۱۳۹۵ شروع شد و در ۱۴۰۱ بازتعریف شد. با این وجود درصد اتصال همچنان به عدد مورد نظرمان نرسید.

عددی که می‌گویید برای شرکت مخابرات است؟

خیر؛ این عدد مربوط به کل کشور است. ۴۰۰ هزارتا مربوط به مخابرات و ۳۰ هزارتا هم مربوط به سایر اپراتورها است. در برنامه‌ریزی انجام شده ابتدا تغییر رویکردی از پوشش به سمت اتصال داشتیم. در این تغییر رویکرد، هدف‌گذاری یک میلیون در سال وجود داشت که با احتساب چهار ماهی که در ۱۴۰۳ داشتیم تا آخر ۱۴۰۴ ما هدف یک میلیون و ۲۵۰ هزار اتصال را گذاشتیم که مجموعاً در انتهای ۱۴۰۴ باید به یک میلیون و ۶۵۰ هزار مشترک متصل برسیم. تا اسفند ماه ما توانستیم ۶۰ درصد برنامه مربوط به ۱۴۰۳ را محقق کنیم. بر اساس تمهیدات در نظر گرفته شده برای سال ۱۴۰۳ فکر می‌کنم بتوانیم ۱۰۰ درصد برنامه را محقق کنیم. همچنین احتمال اینکه بتوانیم بیشتر از هدف اتصال داشته باشیم نیز وجود دارد.

برخی از اپراتورها و فعالان بازار معتقدند تغییر رویکرد برنامه فیبر نوری از پوشش به سمت اتصال موجب می‌شود مناطق با تراکم بالا یا ARPU بیشتر، توسعه پیدا کنند و سایر نقاط کشور، شهرهای کوچکتر و مناطق با تراکم پایین، توسعه کمتری پیدا کنند. بر این اساس بهتر است همچنان برنامه بر پوشش متمرکز باشد و پس از تکمیل پوشش، به سمت اتصال برویم.

در حوزه توسعه شبکه، ارائه بسیار مهم است. باید همزمان با توسعه، سرویس ارائه شود تا بازگشت سرمایه در زمانی معقول اتفاق افتد. اگر قرار بر این باشد که بدون توجه به اتصال، تنها پوشش را ایجاد کنیم، هیچ اپراتوری توان ادامه کار را نخواهد داشت. همانطور که در سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳ چنین اتفاقی افتاد. در آن دوره با استفاده از برخی مشوق‌های دولتی و تزریق سرمایه دولت برخی از اپراتورها توانستند به سمت ایجاد پوشش بروند و امروز دیده می‌شود که در برخی از شهرهای کوچک کابل‌گذاری انجام شده و سرمایه اپراتورها بدون اینکه فکری برای نگهداری تجهیزات و تبدیل آنها به درآمد صورت گرفته باشد، به زیر خاک رفته است. با ادامه این روند قطعاً کل پروژه با مشکل مواجه می‌شود. بنابراین فکر می‌کنم همزمان با پوشش باید اتصال نیز در نظر گرفته شود. هنگامی که اتصال را هدف قرار دادیم افزایش پوشش نیز محقق می‌شود. ما برای یک میلیون اتصالی که در نظر گرفتیم حدود چهار میلیون و نیم میلیون پوشش ایجاد خواهیم کرد.

در حال‌ حاضر نقاط سبز شده بر سایت رگولاتوری محل بحث بسیاری است. تا جایی که در توییتر کاربران اعتراض کردند و وزیر ارتباطات برای حل مساله، وارد بحث شد. آیا در نقاط سبز شده از سوی مخابرات به معنای واقعی سرویس ارائه می‌شود؟‌

در مخابرات به دلیل اینکه طراحی به شکل اصولی صورت گرفته و بر اساس متراژ نیست، بله سرویس ارائه می‌شود. هرچند ممکن است در حد دو تا سه درصد انحراف وجود داشته باشد. طراحی در مخابرات به شیوه‌ای است که وقتی در نقطه‌ای ما FAT را بر دیوار مشترک نصب می‌کنیم بر اساس مسیر کابل‌کشی و طراحی دقیق بلوک‌هایی را که می‌توانیم به آنها سرویس ارائه کنیم، مشخص می‌کنیم. در این شرایط قطعاً بعد از درخواست مشترک، امکان ارائه سرویس وجود دارد.

اما ممکن است در اپراتورهای دیگر این اتفاق نیفتاده باشد و پوشش بر اساس متراژ در نظر گرفته شده باشد. در ابتدای پروژه پوشش ۳۰۰ متری در نظر گرفته شده بود. این روش قطعاً عملی نیست چرا که برای نصب FAT و اجرای کابل فیبر نوری معارضین زیادی وجود دارد. وقتی می‌خواهید سرویس ارائه کنید باید کابل از زیر زمین یا روی دیوار مشترکین به نقطه انتهایی برسد. در این شرایط در بسیاری از موارد ۳۰۰ متر در نظر گرفته شده پاسخگوی نیاز مشترکین نخواهد بود و نمی‌توانیم در آن نقطه سرویس ارائه کنیم. بعدتر نیز رویکردی مطرح شد که گفتند عدد ۱۰۰ متر در نظر گرفته شود.

به نظر من به لحاظ کارشناسی عدد ۱۰۰ متر نیز دقیق نیست؛ چراکه ممکن است در بیست یا سی متری محل نصب FAT خیابان یا اتوبانی باشد و امکان ارائه سرویس نباشد. به همین دلیل باید طراحی به شکلی انجام شده و استاندارد و پوشش نه براساس متراژ، بلکه با توجه به مسیرهای کابل‌کشی و امکان ارائه سرویس انجام شود.

یکی دیگر از مشکلات این پروژه مربوط به کلان‌شهرها و خصوصا تهران است. وضعیت مخابرات در تهران به شکل است؟‌

به دلیل ترافیک جمعیتی و چگالی بالای تهران، می‌توان این پروژه را خیلی خوب از جهت ARPU بالا و درصد جذب مشتری اجرا کرد. با این وجود هرچه شهرها بزرگ‌تر باشند، امکان حفاری در آنها سخت‌تر است. چراکه ممکن است روال کار و زندگی مردم به واسطه حفاری‌ها دچار اختلال شود. بر این اساس هم شهرداری‌ها ملاحظاتی دارند و هم تلاش شرکت مخابرات بر این است که ترافیک احتمالی ناشی از حفاری را برای این مساله ایجاد نکرده و در زمان‌های خلوت پروژه را پیش ببرد.

مخابرات هم با توجه به داشتن حوضچه‌ها و داکت‌ها و… نیازمند حفاری است؟‌

بله قطعاً. وقتی می‌خواهیم سرویس بدهیم نیاز است که از manhole (حوضچه مخابرات) تا دیوار مشترک حفاری انجام شود. نسبت حجم حفاری مخابرات به نسبت سایر اپراتورها بسیار کم است با این وجود قطعاً نیاز است که این حفاری‌ها انجام شوند. بستر کابل مسی که سالیان طولانی- در برخی مناطق تا ۷۰ سال- برای ایجاد شدن آن زمان صرف شده، امکان جایگذاری کابل جدید ندارد و حتماً نیاز است حفاری جدید انجام شود.

یکی دیگر از موضوعات موجود، رویکرد درآمدزایی شهرداری به حفاری‌ها است. ما نیز این مساله را قبول داریم که شهرداری برای نگهداری و مدیریت شهری نیازمند برخی درآمدها است، اما هنگامی که پروژه‌ای ملی می‌شود باید نگاه به آن نیز ملی باشد. در توسعه شبکه گاز شهری مشکلاتی از این دست را شاهد نبودیم و به همین دلیل بود که پروژه سرعت گرفت و دولت توانست سرویس گاز را در تمام نقاط کشور ارائه کند. امروز نیز اگر بخواهیم پروژه فیبر نوری منازل و کسب‌وکارها ملی باشد لازم است تمام ارگان‌ها و نهادها با یکدیگر همکاری کرده و روند را تسهیل کنند. با هزینه‌ای که شهرداری‌ها برای حفاری مطالبه می‌کنند صد در صد اجرای این پروژه غیر اقتصادی است.

رگولاتوری برای حفاری تعرفه تعیین شده که مثلا در تهران متری ۴۸۰ هزار تومان است. به نظر شما آیا این عدد منطقی است؟

این مبلغ خوبی است، اما قطعا شهرداری‌ها این عدد را قبول نکرده و اعداد چندین برابری را مطالبه می‌کنند. به همین دلیل است که ارائه سرویس مقرون به صرفه نیست. ARPU ما برای اینترنت در کل کشور حدود ۲۰۰ هزار تومان است. البته این عدد در برخی از نقاط کشور بیشتر و در برخی نقاط کمتر است. با در نظرگیری این مقدار ARPU، عدد متری چند میلیون تومان برای حفاری به معنای واقعی توجیه اقتصادی نداشته و زیان است.

درحال حاضر فیبرنوری از تعرفه‌گذاری معاف است؛ اما شما آن را با همان قیمت ADSL ارائه می‌کنید.

ما سعی کرده‌ایم قیمت‌های خود را در حوزه فیبر نوری افزایش ندهیم. در حال حاضر میانگین درآمد روی ADSL بعضاً تا ۱۵۰ هزار تومان است. این در حالی است که ARPU ما بر فیبرنوری ۲۰۰ هزار تومان است. مخابرات همواره سرویس‌های ارزان قیمت و با کیفیتی را به مشتریان خود ارائه کرده و تعداد زیادی از مردم در سراسر کشور مشتری مخابرات ایران هستند. در فیبرنوری نیز همین رویکرد را ادامه داده‌ایم. قطعا در فیبر نوری قیمت سرویس مخابرات از سایر اپراتورها پایین‌تر خواهد بود.

یکی دیگر از موضوعاتی که در انتهای سال گذشته بعد از مدت‌ها اتفاق افتاد، افزایش سرمایه مخابرات بود. با توجه به بزرگی این رقم، فکر می‌کنید چه تاثیری بر عملکرد شرکت دارد؟ این افزایش سرمایه چه زمانی اعمال می‌شود؟

افزایش سرمایه مخابرات از محل ارزیابی مجدد دارایی‌ها، به‌جز املاک بود. افزایش سرمایه ما از ۶ همت به ۹۶ همت از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها انجام شده و قطعاً سرمایه مخابرات فکر می‌کنم ۶ یا هفت برابر آن چیزی است که امروز اتفاق افتاده.

اگر املاک در این تجدید ارزیابی نبوده، پس چه دارایی‌هایی را شامل شده است؟

دارایی‌های شبکه، کابل و بسیاری از دارایی‌هایی که شرکت مخابرات بر آن ارائه خدمات می‌کند.

به چه دلیل املاک از جمله دارایی‌های حساب شده نبوده است؟

سازوکارهایی نیاز بود که این اتفاق بیفتد. ارزش تجدید ارزیابی املاک نیز در دستور کار قرار دارد. امروزه فکر می‌کنم ارزش مخابرات بیش از ۷۰۰ همت باشد. این مساله باید پیگیری شود و ما نیز پیگیری‌های لازم را انجام می‌دهیم تا تجدید ارزیابی مجدد داشته باشیم.

با این وجود بازار سرمایه نیز باید ظرفیت چنین افزایش سرمایه‌ای را داشته باشد. چرا که این سرمایه، بزرگ‌ترین افزایش سرمایه در حوزه ICT بود. در کل کشور نیز ما دومین افزایش سرمایه بزرگ کشور در تاریخ بورس را در ۲۸ اسفند سال گذشته رقم زدیم. ثبت افزایش سرمایه ما در ثبت شرکت‌ها انجام شده و به زودی روال قانونی لازم برای ایجاد تغییرات در بورس نیز انجام خواهد شد.

تا قبل از مجمع سالانه این مساله اعمال خواهد شد؟

انشالله اعمال خواهد شد.

این افزایش سرمایه، نقدینگی جدیدی را به شرکت مخابرات اضافه نمی‌کند؟

نقدینگی جدیدی اضافه نکرده، اما در تثبیت بازار سرمایه و ارزش شرکت مخابرات نقش به سزایی داشته است. همچنین قطعاً در بازار سرمایه و ارائه خدمات نیز کمک قابل توجهی خواهد کرد.

هنگامی که مخابرات قصد داشت رقم ثابت برای کارکرد تلفن ثابت تعیین کند، موضوع قیمت تمام شده مطرح شد و قرار بود مخابرات سازوکار برای محاسبه قیمت تمام شده، ایجاد کند. آیا این کار انجام شده؟

سازوکار مشخص است. موضوع این بود که بحث آبونمان به صورت قانونی در نیامده بود و در قانون چیزی به نام آبونمان وجود نداشت. در برنامه هفتم پیشرفت این مساله در نظر گرفته شد و بحث آبونمان به صورت قانونی آورده شد. در این مرحله باید پیگیری‌های لازم انجام شود تا بتوانیم عددی که به صورت ماهانه صرف هزینه نگهداشت خطوط تلفن می‌شود را اعمال کنیم. در حال حاضر هزینه‌ای از مشترکین دریافت می‌شود و در کنار آن برخی سرویس‌ها و تخفیف‌‌ها اعمال می‌شود. سرویس ارائه شده به مشتری که امروزه بر کابل مسی است، نیازمند برخی هزینه‌ها است. این هزینه‌ها در صورت استفاده کردن یا استفاده نکردن مشترک به هر حال صرف می‌شوند.

شرکت مخابرات بیش از هفت هزار و ۵۰۰ پرسنل خاص کابل مسی در کشور دارد. این افراد تنها از کابل مسی نگهداری می‌کنند. حتی اگر مشترک هیچ‌گونه استفاده‌ای از خط خود نداشته باشد هم ما موظف به نگهداری از آن خط هستیم. از سوی دیگر قیمت مس بسیار گران شده و متاسفانه در بسیاری از مناطق کشور شاهد سرقت کابل‌های مسی هستیم.

این سرقت‌ها ضربه بسیار زیادی به شرکت مخابرات ایران می‌زند. هرچند این اتفاق در تمام دنیا میفتد و در کشورهای اروپایی هم شاهد آن هستیم. جایگزینی کابل‌های مسی دزدیده شده، هزینه بسیار زیادی را به شرکت تحمیل می‌کند.

شاید چند ده میلیارد تومان در ماه هزینه جایگزینی کابل‌های مسی سرقت شده می‌شود. بر اساس هزینه‌های تحمیل شده به شرکت، برای ارائه سرویسی پایدار نیازمند آبونمانی هستیم که در قانون آورده شده و باید اجرا شود.

به خاطر دارم زمانی که برای تهران رقم ۲۲ هزار تومان به عنوان هزینه ثابت تعیین شد، مدیران مخابرات می‌گفتند هزینه نگهداری هر خط تلفن ثابت ۲۶ هزار تومان است. الان هزینه نگهداری هر خط در تهران یا متوسط کشوری چقدر است؟

امروز میانگین کشوری نگهداری هر خط بیشتر از ۵۰ هزار تومان است. هنگامی که سرویس تلفنی برای فرد ایجاد می‌شود، علاوه بر بستر فیزیکی که تا خانه یا محل کار مشترک ایجاد می‌شود برخی تجهیزات فعال نیز در حال ارائه سرویس هستند.

سیستم‌های انتقال در مراکز مخابراتی وجود دارند. همچنین مراکز تلفن بسیار پرظرفیت این شرکت علاوه بر اینکه برق قابل توجهی مصرف می‌کنند، ماژول‌های آنها باید به‌روز شود. از سوی دیگر هر چند سال یک‌بار نیز باید تمام مرکز تلفن تعویض شده و تکنولوژی جدید آورده شود. همانطور که گفتم بیشتر از هفت هزار و ۵۰۰ نفر نیرو تنها کار نگهداری از کابل‌های مسی را انجام می‌‌دهند.

تعداد بسیار زیادی نیروی انسانی در این شرکت فعال هستند که کار پیکربندی و مدیریت تجهیزات فعال مخابرات را انجام می‌دهند. بر اساس این موارد است که سرویس به صورت پایدار ارائه شده و در مواقع بحرانی یا انتخابات این شرکت به خوبی سرویس ارائه کرده است.

ما به تداوم ارائه سرویس و خدمات متعهد هستیم، اما هزینه‌ها نیز در کنار این مساله در جریان هستند. هنگامی که سرویسی در هر زمینه‌ای ارائه شود و شرکت مورد نظر نتواند درآمد خود را از محلی که برای آن سرویس هزینه می‌کند بازگردانده و بازگشت سرمایه داشته باشد به مرور زمان کیفیت سرویس از بین خواهد رفت. این اصل و قانون در تمام نقاط جهان جاری است و در نهایت این مصرف‌کننده سرویس است که متضرر می‌شود. به این معنا که سرویس مورد نظر به مرور زمان از بین خواهد رفت و امکان استفاده از آن وجود نخواهد.

متاسفانه در بعضی از نقاط امکان جایگزینی کابل‌های مسی سرقت شده وجود ندارد و به صورت محدود برخی از نقاط از نعمت خط تلفن ثابت محروم هستند. سیاست‌های شرکت ما به این شکل است که استفاده و اقبال مردم به خط تلفن ثابت افزایش پیدا کند. تلفن ثابت به عنوان پارامتری هویتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

همچنین با توجه به هزینه‌های کم آن مشترکین نمی‌توانند به راحتی آن را نادیده بگیرند. به رغم اینکه در سال‌های گذشته اجحاف زیادی در حق ارتباطات ثابت و به ویژه خط تلفن ثابت شد و به همین دلیل سرویس اختلال پیدا کرد اما ما متعهد به ارائه سرویس هستیم و پر قدرت، با استفاده از روش‌ها و خدمات جدید ارزش افزوده‌ای بر سرویس‌ها ایجاد می‌کنیم تا در نتیجه آن استقبال مردم در استفاده از خدمات افزایش یابد.

آمارهای رگولاتوری نشان می‌دهد، تعداد مشترکان تلفن ثابت و ضریب نفوذ آن به شکل مستمر در حال کاهش است. آیا برنامه‌ای برای تغییر این روند وجود دارد با می‌خواهید آن را در همین سطح نگه دارید؟

مفهومی در تمام دنیا وجود دارد که بر آن اساس مشترکین هنگامی که در محلی ثابت حضور دارند از ارتباطات ثابت استفاده کنند.

اما در ایران به این شکل نیست.

علت این مساله آن است که در دنیا هزینه ارتباطات ثابت نسبت به موبایل بسیار کمتر است و اساساً مکالمه موبایل و دیتای موبایل سرویسی لوکستری به نسبت ارتباط ثابت است و هزینه‌های آن نیز بیشتر است. یکی از مشکلات و اشتباهاتی که در ایران به وجود آمد این بود که ما در کنار توسعه موبایل که به سرعت انجام شد، توسعه ارتباط ثابت را متوقف کردیم.

در برهه‌ای با توجه به بحث ۳G، ۴G و امروز ۵G مشترکین نیاز پهنای باند خود را از تلفن همراه دریافت کرده و اقناع می‌شوند‌. امروزه سرویس‌ها به سمت سرویس‌های ویدئومحور می‌روند. موضوعاتی مانند اینترنت اشیا و هوش مصنوعی نیازمند پهنای باند بسیار بالایی هستند و روزبه‌روز نیاز به پهنای باند با توجه به حجیم و سنگین‌تر شدن سرویس‌ها بیشتر از قبل می‌شود.

قطعاً شبکه موبایل دیگر پاسخگوی نیاز کاربران نخواهد بود. همانطور که امروزه دیده می‌شود، در پیک ترافیک شهرها در نقاطی که چگالی جمعیتی بالا است شبکه موبایل پاسخگو نیست و بسیاری از سرویس‌های ساده را نمی‌توانیم دریافت کنیم.

برای جلوگیری از چالش در توسعه کسب‌وکارها و افزایش رونق دیجیتالی باید شبکه فیبر نوری را توسعه بخشیم. درصورتی که در کشور به سمت توسعه فیبر نوری حرکت نکنیم در تکنولوژی عقب خواهیم ماند.

در حال حاضر نسبت درآمدی مخابرات در حوزه مکالمه و دیتا به چه صورت است؟

حجم زیادی از درآمد ما مربوط به دیتا است و مکالمه درصد بسیار پایینی را شامل می‌شود. بعد از اعلام صورت‌های مالی درصدها مشخص می‌شود. اما در بحث دیتا هم دیتاهای ارائه شده از سمت ما خام هستند. به این معنا که بر دیتای ارائه شده به مشترکین تا امروز سرویسی وجود نداشته. در ابتدا عرض کردم که دو پروژه اصلی در جریان است.

یکی فیبر نوری و دیگری ارائه سرویس‌ها و خدمات است که این مساله نیز برای شرکت مخابرات موضوع مهمی است. انشالله بتوانیم در سال ۱۴۰۴ این پروژه را به صورت عملیاتی به مشترکین خود ارائه کنیم.

برخی پایلوت‌ها را در نمایشگاه تلکام سال گذشته آورده بودید، منظور شما همان‌ها هستند؟

بله، ما پایلوت Game را آورده بودیم و درحال حاضر مشغول بسترسازی آن هستیم. همانطور که می‌دانید، Game نیاز به زیرساخت‌های زیاد و قابل توجهی دارد. این فرایند درحال انجام است. امیدواریم بودیم بتوانیم آن را در سال ۱۴۰۳ به صورت عمومی ارائه کنیم، اما پروسه تامین تجهیزات زمان زیادی گرفت و از سوی دیگر با وجود تغییرات قیمت دلار، کار سخت شد.

انشالله در سال ۱۴۰۴ سرویس‌های متنوعی را ارائه خواهیم کرد که به صورت B2B و B2C خاص مشتریان دیتا و مشتریان تجاری خواهد بود. بیشتر این سرویس‌ها با توجه به اینکه حجیم هستند برای مشتریان فیبر نوری قابل استفاده خواهند بود. این مساله به این معنا نیست که سرویس به مشتریان ADSL ارائه نمی‌شود اما همانطور که گفتم به دلیل حجیم بودن سرویس بر فیبر نوری بازخورد بهتری خواهد داشت.

در نمایشگاه تلکام تفاهم‌نامه‌ای با سازمان فناوری اطلاعات برای در اختیار قرار دادن زیرساخت‌های مخابرات برای سرویس ابر دولت امضا کردید. این مساله به کجا رسید و تا چه اندازه عملیاتی شده است؟

ما در حال انجام اقدامات لازم با سازمان فناوری اطلاعات هستیم. طراحی‌ها انجام شده و درحال شروع برای پیاده‌سازی هستیم. مخابرات زیرساخت‌های قابل توجهی دارد که این زیرساخت‌ها نه تنها برای ابر دولت بلکه برای کل صنعت ICT کشور می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. بر این اساس در بسیاری از نقاط ما نیازی به ایجاد دیتاسنتر‌های جدید نخواهیم داشت.

امروزه ما با ناترازی انرژی مواجه هستیم. این درحالی است که در بسیاری از مراکز مخابراتی امروز دیماند برق، ارتباط فیبر نوری، کولینگ و غیره وجود دارد و با تغییری کوچک می‌توانیم سالن‌های مخابراتی را به مراکز داده‌ای تبدیل کنیم که می‌تواند در اختیار خدمت ابر دولت و بقیه نیازهای کشور مانند شبکه بانکی، قرار بگیرد.

فکر می‌کنید چه زمانی عملیاتی می‌شود؟

در موضوع ابر دولت یک سمت شرکت مخابرات است و سمتی دیگر وزارت ارتباطات و ارگان‌ها و نهادهای اجرایی هم حضور دارند. به همین دلیل نمی‌توان زمان مشخصی را برای این مساله در نظر گرفت. با این وجود سعی ما بر این است که آماده‌سازی پروژه را تا انتهای نیمه اول ۱۴۰۴ داشته باشیم.